Όταν η Βίβλος και η Αναγέννηση εμπνέουν…

του Δημήτρη Φοινίτση

Η εταιρεία θεάτρου χορού και άλλων τεχνών DameΒlanche, που δραστηριοποιείται στην Αθήνα και τη Θεσσαλονίκη από το 1998, παρουσιάζει από τις 15 Δεκεμβρίου και για λίγες βραδιές την παράσταση «Ιουδίθ- αποχωρισμός από το σώμα» του Howard Barker σ’ έναν μη θεατρικό χώρο, στην γκαλερί Skouze3 στο Μοναστηράκι. Πρόκειται για τη βιβλική ιστορία της Ιουδίθ και του Ολοφέρνη που αναφέρεται στα «Απόκρυφα» και που έχει αποτελέσει θέμα αναπαράστασης στην ιστορία της δυτικής ζωγραφικής. Ο ίδιος ο συγγραφέας αποκαλύπτει ότι εμπνεύσθηκε για να γράψει το έργο του από τον σχετικό πίνακα της Ιταλίδας αναγεννησιακής ζωγράφου Αρτεμισίας Τζεντιλένσκι. Η αντίφαση που απεικονίζεται στον πίνακα της Τζεντιλένσκι ανάμεσα στην απαράμιλλη ομορφιά της Ιουδίθ και στην αγριότητα της σκηνής της δολοφονίας του Ολοφέρνη οδήγησαν τον Μπάρκερ να συνθέσει ένα έργο όπου το προσωπικό ερωτικό στοιχείο και ο πόθος της ηδονής συμπλέκονται με την επιτακτική πολιτική πράξη της εξουδετέρωσης του άσπονδου εχθρού. Στο έργο του Μπάρκερ ο Ολοφέρνης μετατρέπεται σε φιλόσοφο του θανάτου και η Ιουδίθ προτάσσει την προσωπική ερωτική της επιθυμία στην πολιτική της αποστολή, δημιουργώντας μια κατάσταση λυρισμού, πάθους, έντασης και προσμονής. Η αβεβαιότητα και η ένταση της προσμονής ανάμεσα στο ερωτικό ζευγάρι ενισχύονται και περιπλέκονται ακόμη περισσότερο με την εισαγωγή από τον Μπάρκερ ενός τρίτου προσώπου, μιας υπηρέτριας που συνοδεύει την Ιουδίθ στη φονική της αποστολή. Η υπηρέτρια παίζει με απόλυτη μαεστρία τον υποκριτικό ρόλο μιας ζενικής δούλας, ενώ πότε ύπουλα πότε στα ίσια ωθεί την Ιουδίθ στην πράξη της εκτέλεσης. Πρόκειται για ένα τρίγωνο εξουσίας που παίζει το ανελέητο παιχνίδι του επί σκηνής μέχρι που η καταλυτική μορφή της υπηρέτριας/ υποβολέα οδηγεί την Ιουδίθ, χαμένη στην ερωτική της σαγήνη, στην εκτέλεση της μοιραίας πράξης. Η κινητήριος δύναμη της DameΒlanche, Χρύσα Καψούλη, μιλάει από την πλευρά του περφόρμερ και του σκηνοθέτη για αυτό το νέο πρότζεκτ, το οποίο βρίσκεται σε διαδικασία εξέλιξης.

Η Χρύσα Καψούλη σε πρώτο πλάνο συνεχίζει την προσωπική της πορεία στο θέατρο και τις τέχνες επιλέγοντας αυστηρά το ρεπερτόριό της αλλά και τους χώρους διαδραμάτισης των παραστάσεων που ανεβάζει.

ΣΥΝΕΝΤΕΥΞΗ ΣΤΟΝ ΔΗΜΗΤΡΗ ΦΟΙΝΙΤΣΗ

Γιατί αυτό το έργο του Χάουαρντ Μπάρκερ, σήμερα;
Πρώτα απ’ όλα, είναι ένα πολύ ανοιχτό κείμενο που θέτει σύγχρονους προβληματισμούς, την έννοια της πολιτικής, της εξουσίας, των πολέμων, τον ιμπεριαλισμό των χωρών-κρατών. Θέτει ζητήματα κουλτούρας, γλώσσας, της αποδοχής του διαφορετικού, τη σύγκρουση. Ένα κείμενο που ταυτόχρονα διαπραγματεύεται τις σχέσεις των φύλων και την εξουσία-διαμάχη που ελλοχεύει ανάμεσα τους. Μ’ ενδιαφέρει ο τρόπος γραφής του Howard Barker∙ μιλάμε για ποιητικό θέατρο, το οποίο ερευνώ τα τελευταία 10 χρόνια.
Η εναλλαγή των ρόλων από τους ηθοποιούς είναι σκηνοθετική επιλογή ή συγγραφική επιθυμία και τι πρακτικά σημαίνει για τα δρώντα πρόσωπα;
Είναι σκηνοθετική επιλογή. Τα πρόσωπα εκτός από σύμβολα και στοιχεία ενός μύθου οριακά είναι αληθινά πρόσωπα που κινούνται σε real time και αυτό που έχει τη μεγαλύτερη σημασία είναι η όραση κάτω απ’ τις γραμμές του κειμένου.
Τι πραγματεύεται ο Μπάρκερ μέσα από τη βιβλική φιγούρα της Ιουδήθ;
Δημιουργεί μια ελλειπτική, αιχμηρή μορφή που αντιπροσωπεύει την αιματηρή πράξη, παίρνοντας υπόψιν του το γεγονός ότι αυτή η ιστορία έχει χρησιμοποιηθεί χιλιάδες φορές σαν σύμβολο. Είναι μια παραβολή που μπορεί και ορίζει αρχετυπικές ηρωίδες, θυσίες, δολοφονίες εν ονόματι της πίστης. Το ζητούμενο είναι να δειχτεί πως η ηρωική πράξη της Ιουδίθ που τόσο έχει αναπαρασταθεί και στους πίνακες και στην σκηνή, δεν έχει πια νόημα, ή δεν είχε ποτέ άλλο νόημα από αυτό της καταστροφής• μια μεγάλη, οριακά ανεξέλεγκτη αιματηρή στιγμή.
Τι ερωτήματα θέτει ο συγγραφέας και τι είδους αμφιβολίες σπέρνει στο κοινό εφορμώντας από τον πίνακα της αναγεννησιακής ζωγράφου Αρτεμισίας Τζεντιλένσκι;
Πίσω από μία πράξη δολοφονίας μπορεί να κρύβονται και να καλύπτονται πολύ διαφορετικοί λόγοι και καταστάσεις. Ο Barker παίζει πάρα πολύ με τους καθρέφτες και τα κάτοπτρα. Οι θεατές καθρεφτίζονται πάνω στους χαρακτήρες και η αντανάκλαση τους είναι παραμορφωτική.
Κατά πόσο διατηρείται η εικονογράφηση του μύθου από την Ιταλίδα Τζεντιλένσκι στην παράστασή σας;
Απολύτως καθόλου. Έχει ακολουθηθεί μία άκρως αφαιρετική γραμμή, θα έλεγε κανείς σε αντίστιξη με τα χρώματα και τις εντάσεις της Αναγέννησης. Ο προβληματισμός κινείται γύρω από τον δεύτερο τίτλο του έργου “Ιουδίθ” που είναι “Αποχωρισμός από το σώμα”. Οι συνεργάτες σ’ αυτό το ταξίδι είναι ο Αντώνης Βολανάκης, ο οποίος υπογράφει και τα κοστούμια και ο Αλέξανδρος Μιστριώτης.
Πως επιτυγχάνεται παραστασιακά η διάλυση του Χώρου;
Θα υπάρχουν κινούμενες εικόνες στο χώρο- κοινώς προβολές- οι οποίες αποδομούν την σκηνική πραγματικότητα, την κατακερματίζουν.
Τι ωθεί την Ιουδήθ στο φόνο και ερμηνευτικά πως το αντιμετωπίσατε;
Αυτή είναι η πιο σημαντική σκηνή του έργου και όλη η σκηνοθεσία μου ξεκίνησε απ’ αυτή τη σκηνή. Προσπάθησα πρώτα να ερμηνεύσω πως η Ιουδίθ σκοτώνει τον Ολοφέρνη και πως ο Ολοφέρνης βαδίζει προς το θάνατο. Είναι μία σκηνή που δεν θα ήθελα να την αποκαλύψω. Περιμένω να τη δείτε και να αποκαλυφθεί στα μάτια σας.
Και σε αυτή την παράσταση σκηνοθετείτε και πρωταγωνιστείτε. Τι αποτελέσματα ενέχει από την μέχρι τώρα εμπειρία σας αυτή η διπλή δοκιμασία;
Είναι ένα έργο που δεν μπορεί να αντιμετωπιστεί με τα στερεοτυπικά των πρωταγωνιστών. Είναι ένα έργο τριών πρωταγωνιστών. Αυτό που έχει σημασία είναι ότι δεν αντιμετωπίζω τη σκηνοθεσία ως μία θεωρητικός, αλλά δρω. Αυτό που με ενδιέφερε από ένα σημείο και μετά στο θέατρο ήταν το ερευνητικό του κομμάτι, έτσι μπήκα ως performer και ως άνθρωπος της performance στο καθαρά δημιουργικό μέρος της διαδικασίας. Πήρα την ευθύνη να είμαι και ο παραγωγός των επιλογών μου. Είναι μια πολύ επίπονη διαδικασία που μπορεί να με διάλεξε κι αυτή.
Θέατρο σε γκαλερί! Τι θέλετε να αποκομίσει ο θεατής από την συγκεκριμένη συνθήκη και τι αποκομίσατε εσείς κατά τη διάρκεια των δοκιμών;
Η μορφή της παράστασης δεν είναι τέτοια, η οποία θα μπορούσε να φιλοξενηθεί σ’ έναν αμιγώς θεατρικό χώρο. Η παράσταση έχει στοιχεία promenant, άρα θέλαμε έναν πολύ μεγάλο χώρο που θα το επέτρεπε όλο αυτό. Μέσα από μεγάλη αναζήτηση βρέθηκε η Skouze3, που πρότεινε ο Αντώνης Βολανάκης και εκεί αναπτύσσει μία φωτογραφική εγκατάσταση, όπου τοποθετεί και τον υπότιτλο A parting from the Body επιζωγραφισμένο ως ένα τοπίο πίσω από τα σώματα. Στο πίσω μέρος του μυαλού μου υπάρχει και μια άλλη σκέψη ότι θα συν-κινήσει κι ανθρώπους που αποφεύγουν το θέατρο. Δεν είναι μία επιλογή που γίνεται πρώτη φορά απ’ την DameBlanche -θα θυμίσω ότι έχουμε παίξει σε βιομηχανικούς χώρους, σε κατεστραμμένα σχολεία, σε παλιά χαμάμ νυν αρχαιολογικούς χώρους, σε μουσεία, σε ναούς (γενί τζάμι).
Απ’ όσο γνωρίζω πρόκειται για μια «εν εξελίξει εργασία». Πως σκέπτεστε να κινηθείτε μελλοντικά προς την ολοκλήρωσή της και με τι, ενδεχομένως, διαφοροποιήσεις;
Η “εν εξελίξει εργασία” δεν νοείται ως μία δουλειά που είναι ανολοκλήρωτη αλλά μία εν κινήσει διαδικασία. Η βασική μελλοντική διαφοροποίηση αφορά στους χώρους, μία παράσταση εν εξελίξει αλλάζει τόπους και στιγμές. Δεν είμαστε ένας θίασος, ο οποίος θα επινοικιάσει ένα θέατρο και θα παίξει εκεί δύο μήνες, άλλα ένα project που ανάλογα με το χώρο θα διαφοροποιείται, θα εξελίσσεται.

Συντελεστές:
Συγγραφέας: Howard Barker
Σκηνοθεσία: Χρύσα Καψούλη
Δραματουργική Επεξεργασία: Χρύσα Καψούλη, Αλέξανδρος Μιστριώτης
Εγκατάσταση: Αντώνης Βολανάκης, Αλέξανδρος Μιστριώτης
Κοστούμια: Αντώνης Βολανάκης
Θεατρολόγος – Βοηθός Σκηνοθέτη: Μελίνα Μαρκάκη
Παραγωγή: DameBlanche

Ηθοποιοί:
Ολοφέρνης: Απόστολος Φράγκος
Υπηρέτρια: Michele Valley
Ιουδίθ: Χρύσα Καψούλη

 

You may also like

Leave a comment

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.